Bağışıklık Çeşitleri Nelerdir?
Bağışıklık sistemi temel olarak doğal bağışıklık ve kazanılmış bağışıklık olarak 2 farklı çeşide sahiptir. Doğal bağışıklık doğuştan gelen savunma mekanizması olarak açıklanabilir. Doğal bağışıklık, enfeksiyonlarla mücadele etmek için kazanılmış bağışıklık geliştirilebilir. Kazanılmış bağışıklık ise, yaşam süreci boyunca vücutla temas eden patojenlere karşı geliştirilen savunma sistemi olarak açıklanabilir. Bu mekanizmaların tümü, enfeksiyonlarla mücadele etmek için bir arada çalışır. Doğal ve kazanılmış bağışıklık özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi almadan önce doğal ve kazanılmış bağışıklığın ne olduğunu açıklamak gerekir.(1,3,12)
Doğal Bağışıklık Nedir?
Doğal bağışıklık, vücudun doğuştan gelen savunma mekanizmasıdır. Vücut, birtakım savunma hücrelerine ve moleküllere sahiptir. Bu savunma hücreleri, hastalık yapıcı organizmaları yok etmeye veya onları vücudun savunma mekanizmalarına karşı duyarlı hale getirmeye çalışır.(1,5,12) Doğal bağışıklık güçlendirici için dengeli beslenme, düzenli ve yeterli uyku, egzersiz gibi öneriler verilebilir. Turunçgiller, kivi, kırmızı dolmalık biber, brokoli, kümes hayvanları, kabuklu deniz ürünleri, sarımsak, zencefil, zerdeçal ıspanak, yoğurt, badem, ay çekirdeği, yeşil çay gibi pek çok besin doğal bağışıklığın güçlenmesine destek olabilir.(10)
Doğal Bağışıklık Özellikleri Nelerdir?
Doğal bağışıklık doğum ile birlikte gelen savunma mekanizması olarak açıklanabilir. Cilt, doğal bağışıklığa örnek olarak gösterilebilir. Cilt, zararlı mikroorganizmaların vücuda girmesini engellemek için bir bariyer görevi görür.6 Mukoza zarları, vücut açıklıklarında patojenlere ve diğer partiküllere karşı mekanik bir bariyer sağlar. Hapşırık veya öksürük sırasında mukus ve patojenler, burun ve boğazdan mekanik olarak dışarı atılır. Doğuştan gelen sisteme ait nötrofiller, makrofajlar, eozinofiller, bazofiller gibi bağışıklık hücreleri, patojenleri tanımlar ve daha sonra onları ortadan kaldırmaya yardımcı olur.(7,12) Doğal bağışıklık özellikleri bu şekilde açıklanabilir. Peki kazanılmış bağışıklık nedir?
Kazanılmış Bağışıklık Nedir?
Kazanılmış bağışıklık sistemi, doğuştan gelen sistemin yardımıyla, vücudu belirli istilacıdan korumak için antikor adı verilen özel proteinler üretir. Bu antikorlar, B lenfositleri adı verilen hücreler tarafından istilacıya maruz kalındıktan sonra geliştirilir ve vücutta kalır. Aynı patojen ile tekrar karşılaşıldığında bağışıklık sistemi istilacıyı tanır ve ona karşı vücudu savunur. Aşılar da antikor üretilmesini sağlamak amacıyla yapılır. Böylece aşılar vücudu zararlı hastalıklardan korumak için bağışıklık sistemini eğitir.(8,12)
Kazanılmış Bağışıklık Özellikleri Nelerdir?
Kazanılmış bağışıklık doğum ile birlikte gelmez, aksine sonradan edinilir. Bağışıklığın öğrenme süreci bu noktada devreye girer. Kişinin bağışıklık sistemi yabancı istilacılarla karşılaştığında ve kendine ait olmayan maddeleri yani antijenleri tanıdığında öğrenme işlemi başlar. Kazanılmış bağışıklık bileşenleri her bir antijene en iyi şekilde nasıl saldırılacağını öğrenir ve ilgili antijen için hafıza geliştirmeye başlar. Böylece kazanılmış bağışıklık sistemi saldırısını daha önce karşılaşılan antijene göre düzenler. Ayırt edici özelliği öğrenme, uyum sağlama ve hatırlama yeteneğidir.(9,12)
Doğal ve Kazanılmış Bağışıklık Arasındaki Farklar
Bağışıklık sistemi, ciltte, vücut dokularında ve kan gibi vücut sıvılarında bulunan mikroplarla ve yabancı maddelerle savaşır. Doğal bağışıklık vücuda giren mikroplara karşı vücudun ilk savunma hattıdır. Tüm mikroplara ve yabancı maddelere aynı şekilde yanıt verir. Örneğin doğal bağışıklık, derideki küçük bir yaradan giren bakterilerin birkaç saat içinde tespit edilmesini ve yok edilmesini sağlar. Bununla birlikte, doğuştan gelen bağışıklık sistemi mikropların yayılmasını durdurmak için yalnızca sınırlı bir güce sahiptir. Kazanılmış bağışıklık ise öncelikle patojeni tanımalıdır. Bu nedenle doğuştan gelen bağışıklık sisteminden daha yavaş ancak daha doğru yanıt verdiği söylenebilir. Hatırlayabilme yeteneği sayesinde önceden karşılaştığı patojenlere daha hızlı yanıt verebilir. Bu hafıza aynı zamanda bazı hastalıkların yaşam boyunca yalnızca bir kez geçirilmesinin de nedenidir. Çünkü sonrasında vücut, ilgili patojene karşı bağışıklık kazanır.(13)
