Takviye Edici Gıda Nedir?
Son yıllarda takviye gıda kullanımında bir artış söz konusudur. Peki, giderek popülerleşen ve beslenme programının bir parçası haline gelen gıda takviyesi nedir? Gıda takviyesi, en basit şekilde besin öğelerinin konsantre formunda üretilen normal beslenme programını desteklemek amacıyla kullanılan bileşenler şeklinde tanımlanabilir. Aminoasitler, lif, bazı enzimler, vitaminler, mineraller, antioksidanlar, esansiyel yağ asitleri gibi besleyici ya da vücut fonksiyonlarına yardımcı fizyolojik etkiye sahip bir ya da birkaç bileşenin bir araya geldiği konsantre bileşenler, takviye edici gıda olarak kullanılabilir. Toz, tablet, şase, kapsül, enerji çubukları veya içecek gibi farklı formlarda satışa sunulan gıda takviyesi çeşitlerinin her biri kendine özgü dozlara sahiptir. Riboflavin, niasin, B12, C vitamini, D vitamini, biotin gibi vitaminler ile demir, kalsiyum, selenyum gibi mineraller yaygın olarak kullanılan gıda takviyesi çeşitleridir. Bunlara ek olarak probiyotik, balık yağı ve antioksidan bileşikler de takviye edici gıda şeklinde kullanılabilir.1,2
Gıda Takviyesi Ne İşe Yarar?
Takviye edici gıda, vitamin, mineral ve diğer besin bileşenlerinin vücuda yeterli oranda alınmamasından kaynaklı sağlık problemlerinin önlenmesi ve tedavisini destekler. Doğal besinlerin yerini alması mümkün değildir. Sağlık üzerinde gıda takviyesi faydaları aşağıdakileri kapsayabilir:
Bağışıklık Sisteminin Normal Fonksiyonlarını Destekleyebilir
Bağışıklık sistemi, vücudun yabancı maddelere ve hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı savunma mekanizmasıdır. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için yeterli ve dengeli bir beslenme programını takip etmek önemlidir. Vitamin ve minerallerden zengin kış ya da yaz sebzeleri ve meyveleri ile beslenme programını zenginleştirebilirsiniz. Diyetinizi bağışıklık sistemini destekleyen D vitamini, C vitamini, çinko, selenyum ve antioksidan bileşenler içeren takviye edici gıda çeşitleri ile destekleyebilirsiniz.4
Genel Sağlık Durumunun Korunmasına Yardımcı Olabilir
Yaş ilerledikçe yeni vücut hücrelerinin sentezinde yavaşlama söz konusudur. Dokuların kendini yenileme özelliği azalır ve bu durum belirli vitamin ve minerallere olan ihtiyacın artmasına yol açabilir. Güneş ışınları aracılığı ile ciltte sentezlenen D vitamini miktarında azalma gözlenebilir. Kemik sağlığının korunması ve bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirilebilmesi için D vitamini gıda takviyesi kullanılabilir.4
Kas Gelişimini Destekleyebilir
Kas gelişimini desteklemek takviye edici gıda faydaları arasındadır. Özellikle vücut geliştirme sporu ile ilgilenenler için protein takviyesi almak kasların büyümesi için önemlidir. Bu sporcular kas gelişimi için gerekli protein miktarını diyet ile karşılamakta zorlanabilir. Ağırlık antrenmanı yapan bir sporcunun günlük alması gereken protein miktarı ortalama kilogram başına 1.7-2 gram kadardır. Protein ihtiyacını karşılamak için öğünlerde ya da öğün aralarında protein tozu kullanılabilir.(4) Ayrıca sporcular, yeterli ve dengeli bir diyete ek olarak maltodekstrin gibi takviye edici gıda çeşitlerini kan şekerini yükseltmek ve enerji sağlamak için alabilir.5 Maltodekstrin hakkında daha detaylı bilgiler için “Maltodekstrin nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.
Sindirim Sisteminin Normal Fonksiyonlarını Destekleyebilir
Lif içeren gıda takviyeleri, sindirim sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olarak kabızlık gibi sindirim sistemi problemlerinin önlenmesini destekleyebilir. Aynı zamanda kolesterol ve kan şekerinin düzenlenmesine de katkıda bulunabilir. Yeterli ve dengeli bir beslenme programını lifli gıdalar ya da lif takviyeleri ile destekleyebilirsiniz.6 Lifli gıdalar hakkında daha detaylı bilgiler için “Lifli gıda faydaları” yazımızı okuyabilirsiniz.
Besin Takviyeleri Hangi Durumlarda Kullanılır?
Bazı hastalıklar ya da hamilelik gibi sağlık durumlarında vücudun belirli vitamin, mineral ya da diğer bileşenlere olan ihtiyacında artış söz konusu olabilir. Takviye edici vitaminler, mineraller ya da diğer bileşenlerin alımını gerektiren sağlık koşulları aşağıdakileri kapsayabilir:
- Sindirim sisteminin önemli bir parçasını oluşturan mide ve bağırsaklarda yaşanan emilim bozuklukları bazı vitamin ve minerallerin emilimini engelleyebilir. Örneğin Crohn, Çölyak ya da ülseratif kolit gibi bağırsak hastalıklarında ya da mide ya da bağırsağın bir kısmının alındığı cerrahi işlemlerde D vitamini, folat, B12, demir, çinko, kalsiyum ve magnezyum gibi bileşenlere olan ihtiyaç artabilir.4
- Kanser, diyabet, yüksek tansiyon gibi hastalıklarda kullanılan bazı ilaçlar folat, B12 gibi vitaminlere olan gereksinimi artırabilir.4
- Gebelik döneminde hem annenin genel sağlık durumunun korunması hem de fetusun sağlıklı bir şekilde gelişiminin sağlanabilmesi için enerji ve besin öğeleri gereksinimini artabilir. Folik asit, B vitaminleri, omega 3, demir, kalsiyum gibi takviye edici vitaminler ile diğer bileşenlere ihtiyaç duyulabilir.4
- Hayvansal kaynaklı besinlerin az ya da hiç tüketilmediği vegan ve vejetaryen beslenme programının takip edilmesi yetersiz protein alımına neden olabilir. Aynı zamanda bu kişilerde demir, çinko, B vitaminleri ve D vitamini gibi bileşenler yeterli oranda alınamayabilir. Vegan ve vejetaryen beslenenlerde normal bağışıklık sistemi fonksiyonlarına destek olmak için gıda takviyesi çeşitleri önerilebilir.4
Takviye Edici Gıda Nasıl Kullanılır?
Besin takviyesi, sadece normal beslenme programını desteklemek amacı güder. İlaç ya da herhangi bir tıbbi ürün niteliği taşımaz. Vücudun ihtiyaç duyduğu mikro besin öğelerinin karşılanmasına yardımcı olmak ve bu besin öğelerini almakta yaşanan zorlukların önlenmesini desteklemek için kullanılır.1,2 Takviye edici gıda çeşitlerinin günlük alınması önerilen ve maksimum dozları ile hangi formda satışa sunulacağı ülkemizde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Türk Gıda Kodeksine göre belirlenir.3 Gıda takviyesi kullanmadan önce mutlaka konusunda uzman bir doktorun görüşü alınmalıdır. Bilinçsiz takviye edici gıda kullanımı ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Bu nedenle gıda takviyesi kullanmanız gerektiğinde doktorunuza kullandığınız tüm ilaçlar hakkında ayrıntılı bilgi vermelisiniz. Önerilen takviyeyi ne zaman almanız gerektiği, dozu, takviyenin formu ve ne kadar süre kullanmanız gerektiği ile ilgili tüm detaylar hakkında tam bir bilgi sahibi olmalısınız.1
Takviye Edici Gıda Kullanımı Kilo Aldırır mı?
Takviye edici gıda çeşitleri, belirli bir bileşenin eksikliğini gidermek ya da normal vücut fonksiyonlarını desteklemek amacıyla kullanılır. Bağışıklık sistemini destekleyerek genel vücut sağlığının korunmasını hedefler. Bazı kişiler gıda takviyesi kullandıklarında iştahlarının arttığını belirtir. Bu durumun nedeni gıda takviyesi sonrası vitamin, mineral ya da diğer bileşenlerin eksikliğinin giderilmesine bağlı olarak genel sağlık durumunda yaşanan gelişmeler olabilir. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve vücut fonksiyonlarının normale dönmesi kişinin iştahında artışı ve kilo almasını destekleyebilir.7
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
