Ramazanda İshal Neden Olur? Nasıl Geçer?

Ramazanda ishale Neden Olan Durumlar Nelerdir?

İshal, bağırsak hareketlerinin artmasına bağlı olarak gelişen ve sindirilen besinlerin çok hızlı bir şekilde bağırsaklardan emilmeden geçmesine neden olan bir durumdur. İshalin kendisi bir hastalık olarak nitelendirilmez, bir hastalığın belirtisi olarak değerlendirilir. Vücuttan sıvı ve elektrolit atımını artırır, buna bağlı olarak dehidrasyon gelişebilir. Besinler emilmeden vücuttan atıldığı için yetersiz beslenme mide bulantısı, baş dönmesi, karın krampları, halsizlik, yorgunluk gibi semptomlar meydana gelebilir. Oruçlu iken ishal olmak, riskli bir durumdur. Oruç hali ve ishal bir araya geldiğinde semptomları kötüleştirebilir ve ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Bu nedenle ishal düzelene kadar oruca bir süre ara vermek gerekebilir.(2) Ramazanda ishal nedenleri arasında aşağıdakiler sayılabilir:

Aşırı Besin Tüketimi

Gün boyu aç ve susuz kaldıktan sonra iftar öğününde aşırı besin tüketimi ve aşırı su içmek, midenin aşırı dolmasına neden olabilir. Bu durumda mide enzimleri besinleri sindirmede yetersiz kalabilir ve besinler sindirilmeden bağırsaklara geçer. Sindirilmeyen besinlerin emiliminde zorluk yaşanır ve iftardan sonra ishal olmak kaçınılmaz hale gelebilir.^{2 3}

Sağlıksız Beslenme

İftar ve sahurda aşırı yağlı, baharatlı ve tuzlu besinler tüketmek, bağırsak fonksiyonlarını bozabilir. Bu besinlerin sindirimi zordur ve mide enzimleri sindirim işleminde yetersiz kalabilir. Tam anlamıyla parçalanmadan bağırsaklara geçen yağlı, baharatlı ve tuzlu yiyecekler, bağırsak fonksiyonlarını bozarak ishale yol açabilir. Süt ve süt ürünlerinde bulunan laktoz, bazı kişilerin sindirim sistemi fonksiyonlarını bozabilir. Midede emilmeden bağırsaklara geçen laktoz, bağırsaklarda emilmeden dışarı atılır ve bu sırada bağırsak fonksiyonlarını da etkileyerek ishale neden olabilir.^{2 3}

Enfeksiyonlar

Oruçluyken ishal olmak, aslında nadir olarak görülen bir durumdur. Ancak virüs, bakteri ve parazit gibi hastalık yapıcı mikroorganizmalar, bağırsak fonksiyonlarını bozarak ishale yol açabilir. Ramazanda sürekli ishal durumu ile karşı karşıya kalırsanız bunun nedeni gastroenterite neden olan norovirüslerden kaynaklanabilir. Buna ek olarak zararlı toksinler ve hastalık yapıcı mikroorganizmalarla etkileşime giren yiyecekleri tüketmek gıda zehirlenmesine ve buna bağlı olarak ishale neden olabilir.^{2 3}

Alerjiler ve Bazı İlaçlar

Ramazanda iftardan sonra ishal olmak, herhangi bir ilacın yan etkisinden kaynaklanabilir. Tok karnına içilen bazı antibiyotikler bağırsaklardaki yararlı bakterileri yok edebilir. Bağırsak florasındaki bakteri dengesinin bozulması ishale yol açabilir. Buna ek olarak Ramazan döneminde mide fonksiyonlarının düzenlenmesi için kullanılan bazı magnezyum içeren antiasitler de ishal nedeni olabilir.^{2 3}

Bağırsak Hastalıkları

Buğday proteini glutene karşı olan hassasiyet ile tanımlı çölyak hastalığında glüten içeren besinlerin tüketilmesi ishale yol açabilir. Ayrıca Ramazanda ishal olmak bağırsaklarda tahrişe ve iltihaplanmaya neden olan hastalıkların belirtisi olabilir. Bağırsakların emilim fonksiyonlarını etkileyen Crohn, ülseratif kolit ve irritabl bağırsak sendromu gibi hastalıklar ishal nedenleri arasındadır.^{2 3}

Ramazanda İshal Nasıl Geçer?

İshal, genellikle evde istirahat ve bol sıvı tüketimi ile kendiliğinden geçebilir. Reçetesiz olarak satılan bağırsak düzenleyici ilaçlar, ishal semptomlarının tedavisinde işe yarayabilir. İshal durumunda bir süreliğine oruç tutmaya ara vermek ve bağırsak fonksiyonları düzeldiğinde oruç tutmak gerekebilir. Ancak şiddetli ishal durumunda mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır. (3) Ramazanda ishal tedavisi için aşağıdaki öneriler uygulanabilir:

Antibiyotik ya da Anti Parazit İlaçları

Ramazanda ishalin nedeni hastalık yapıcı mikroorganizmalardan kaynaklanıyorsa antibiyotik ve antiparazit ilaçları enfeksiyonun tedavisini sağlayarak ishalin önlenmesine yardımcı olabilir. Eğer ishale neden olan faktör iltihabi bağırsak hastalıkları ise altta yatan hastalığın tedavisi önemlidir.³

Probiyotikler

Probiyotikler, bağırsak fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olan iyi bakterilerdir. Ramazanda ishal tedavisi için doktorunuz probiyotik önerebilir.³

Diyet Değişiklikleri

Ramazanda ishal olmak, rutin beslenme alışkanlıklarının değişmesinden kaynaklanabilir. Oruca bir süre ara verip bağırsak fonksiyonlarının düzenlenmesini sağlamak için bol su ve elektrolit açısından zengin sıvılar tüketmeniz gerekebilir. Posasız meyve suları, et suları, elektrolit açısından zengin maden suları iyi bir seçim olabilir. Ayrıca düşük lifli; muz, patates, makarna, erişte ve düşük yağ içeriğine sahip tavuk, hindi balık gibi protein kaynakları tercih edilebilir. Meyve olarak ishalde elma tüketmeniz önerilebilir.(3) Elmanın ishal tedavisi üzerindeki rolü hakkında ayrıntılı bilgilere “Elma ishale iyi gelir mi?” yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Ramazanda Sindirim Problemine Karşı Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ramazan ayında beslenme düzenindeki değişiklikler mide ve bağırsak fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir. Şişkinlik, gaz, kabızlık, ishal, hazımsızlık ve mide yanması gibi sindirim problemleri yaşanması normal olarak kabul edilir. Ancak oruç dönemine uygun olarak hazırlanan sağlıklı beslenme programı ile sindirim sistemi problemlerini en aza indirmek mümkün olabilir.(1) Ramazanda sindirim problemine karşı dikkat etmeniz gerekenler şunlardır:

Bol Su Tüketin

Sabah ezanı ile akşam ezanı arasında gün boyu susuz kalmak vücuttan su kaybına ve dehidrasyona neden olabilir. Su vücut tarafından depolanmaz ancak iftar ve sahurda gün içinde kaybedilen suyun geri yerine koyulması mümkündür. İftarı su ya da çorba ile açabilir, sıvı gereksinimini karşılamak için iftar sonrası yatana kadar yudum yudum 2-3 litre kadar su içmeye devam edebilirsiniz. Sahurda ve ara öğünde; ayran, şekersiz komposto, süt gibi sıvı içecekler tüketebilirsiniz. Şeker oranı yüksek gazlı içecekler, hazır meyve suları, enerji içeceklerinden uzak durun. Bu içecekler şişkinliğe yol açabilir. Aynı zamanda idrar söktürücü özelliğe sahip kafein içeren içeceklerden de uzak durmaya çalışın. Aşırı kafein tüketimi vücuttan su atılımını artırır ve bağırsak hareketlerini hızlandırarak ishale neden olabilir.¹

Aşırı Yemekten Kaçının

Gün boyu aç kaldıktan sonra iftar öğününde sofradaki tüm yemekleri yemek isteyebilirsiniz. Ancak bu midenizin aşırı dolmasına ve sindirim yeteneğinin azalmasına neden olabilir. Besinler yeterli sindirilmeden bağırsaklara geçerek şişkinlik, gaz, ishal, kabızlık, hazımsızlık gibi sindirim problemlerine yol açabilir. Yemekleri yavaş yavaş ve iyice çiğneyerek tüketmeye dikkat edin. Tüm yemekleri aynı anda yemek yerine orucu çorba ve zeytin, peynir, hurma gibi iftariyeliklerle açın. Bir süre bekleyip ana yemeği ve pilav, makarna, ekmek gibi karbonhidratlı besinleri tüketin. İftardan sonra meyve, yoğurt, ceviz gibi hafif besinler içeren bir ara öğün ekleyin. Sahurda ise hazırlaması kolay ve pratik olan besinler seçin. Peynirli sandviç, tost, yumurta gibi hafif bir kahvaltı ya da yulaf, yoğurt, taze meyve ve ceviz, fındık badem içeren bir tabak iyi bir seçim olabilir. ¹

Sağlıklı Besinleri Tercih Edin

İftar ve sahurda yağ oranı yüksek kızartmalar yerine besinleri haşlama, ızgara ya da fırınlama şeklinde hazırlayın. Midenin aşırı yağlı gıdaları sindirmesi zordur ve hem mide hem de bağırsak fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir. Benzer şekilde aşırı tuzlu, baharatlı yiyecekleri de Ramazan boyunca tüketmemeye gayret edin. Hamur tatlılar yerine daha hafif içeriğe sahip sütlü tatlı seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.¹

Ramazanda Midenizi Koruyan Yiyecekler Nelerdir?

Ramazan ayında sağlıklı beslenme programını takip ederek sindirim sistemi problemlerinin önüne geçebilir, enerji eksikliğine bağlı olarak gelişen halsizlik ve yorgunluğun önlenmesine yardımcı olabilirsiniz.(4)(5) Hem mide hem de bağırsak sağlığını korumak amacıyla Ramazanda beslenme programına aşağıdaki besinleri ekleyebilirsiniz:

Kivi

Yüksek lif içeriğine sahip olan kivi, oruç nedeniyle gelişen mide bağırsak problemlerinin önlenmesine ve tedavisine yardımcı olabilir. C vitamini açısından da zengin olan kivi, aynı zamanda su içeriği ile dikkat çekicidir. İftar sonrası ya da sahurda kivi tüketerek bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine katkıda bulunabilirsiniz.^{4 5}

Yoğurt

Ramazan dönemindeki diyet değişiklikleri bağırsakların normal florasını etkileyebilir. Bağırsak florasında belirli bir dengede olan iyi ve kötü bakteri sayısında değişiklikler, mide ve bağırsak fonksiyonlarında bozulmalara yol açabilir. Yüksek protein içeriğinin yanı sıra probiyotik açısından da zengin olan yoğurt, sindirim sisteminin düzenlenmesine, bağışıklık sisteminin desteklenmesine yardımcı olabilir. Bağırsak florasındaki dost bakteri sayısının artmasına katkıda bulunarak Ramazanda yaşanan ishal, kabızlık, şişkinlik, hazımsızlık gibi sindirim problemlerinin önlenmesini destekleyebilir.^{4 5}

Yeşil Sebzeler

Ispanak, pazı, maydanoz, Brüksel lahanası, brokoli, lahana gibi yeşil sebzeler yüksek oranda lif içerir. Aynı zamanda magnezyum, C vitamini gibi sindirim sistemi fonksiyonlarını destekleyen bileşenlerden zengindir. Ramazanda iftar ve sahur öğünlerine yeşil sebzeler ekleyerek lif alımını artırabilir, bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine katkıda bulunabilirsiniz.^{4 5}

Tam Tahıllar

Yulaf, çavdar, tam buğday ya da kepek içeren tam tahıllar, yüksek oranda lif, vitamin ve mineral içerir. Lif içerikleri sayesinde dışkı hacmini artırarak bağırsak hareketlerini hızlandırır ve Ramazan ayında sık yaşanan kabızlık probleminin önlenmesine yardımcı olabilir. Aynı zamanda mide tarafından geç sindirildiği için uzun süre tokluk hissi yaratır ve özellikle sahur öğününde tüketildiğinde gün boyu enerjik hissetmenizi destekleyebilir. ^{4 5}

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.