Çocuklarda Kaç Tür İshal Görülür?
Çocukluk döneminde görülen ishal türleri şunlardır:
- Akut ishal: Genellikle kendiliğinden geçen ve bir iki gün süren akut ishal, en yaygın ishal çeşididir. Mikroplu su veya yiyecek tüketimi sonrası sindirim sisteminin tepkisi şeklinde nitelendirilen akut ishal, genellikle bakteriyel ya da virüs kaynaklı enfeksiyon nedeniyle oluşur.
- Kronik ishal: 14 gün veya daha uzun süren kronik ishal; irritabl bağırsak sendromu, ülseratif kolit, Crohn ya da çölyak gibi ciddi bağırsak hastalıklarından kaynaklı olabilir.(3)(4)
Bunların dışında yeni yürümeye başlayan çocuklarda fonksiyonel ishal ya da kronik spesifik olmayan ishal çeşidi vardır. Yürümeye başlayan çocuk ishali, yeni yürümeye başlayan 1-3 yaş arası ve okul öncesi 3-5 yaş arası çocuklarda yaygın olarak görülür. Kronik olmasına karşın tek semptom çocuğun günde dört veya daha fazla sulu dışkıya çıkmasıdır. Genellikle büyüme ve gelişmelerinde herhangi bir sorun yoktur.
Çocuklarda İshal Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda ishal, vücudun zararlı mikroorganizmaları ve yabancı maddeleri vücuttan atmaları için gerçekleştirdiği bir tepkidir. Çocuklarda sulu ishal nedenleri arasında şunlar yer alır:
Enfeksiyonlar
Rotavirüs gibi virüs çeşitleri, salmonella gibi bakteriler ve giardia gibi parazitlerden kaynaklanan enfeksiyonlar, çocuklarda görülen ishalin en yaygın nedenlerindendir. Yakın zamanda ülke dışına seyahat edilmesi ve seyahat sonrası çocukta ishal görülmesi söz konusu ise mutlaka bir doktora danışılması ve gerekirse doktor önerisi ile dışkının test ettirilmesi gerekebilir.
Bazı İlaçlar
Laksatif (müshil) ya da antibiyotikler tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da ishale yol açabilir. Genellikle hafif seyreden, ilaç kaynaklı ishal durumunda doktora mutlaka danışmalı ve ilacın dozu hakkında ya da farklı bir ilaç çeşidi alınması hakkında öneri alınmalıdır.
Gıda Zehirlenmeleri
Zararlı mikroorganizmalar ya da toksinler ile temas eden gıdaları tüketen çocuklarda gıda zehirlenmesi meydana gelebilir. Gıda zehirlenmesi ishale ve kusmaya neden olabilir. Gıda zehirlenmesi sonucu oluşan ishal genellikle 24 saat içinde geçer.
Bazı Hastalıklar
İrritabl bağırsak, Crohn, ülseratif kolit, çölyak ve gıda alerjileri gibi sindirim sistemi hastalıkları ishale neden olabilir.(6)
Çocuklarda İshal Belirtileri Nelerdir?
Nedenine bağlı olarak ishal belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Günde 3’ten fazla dışkılama
- Dışkının sulu ve gevşek yapıya sahip olması
- Dışkıda kan bulunması
- Titreme
- Ateş
- Bağırsak hareketlerinde artış
- Dışkıyı tutamama
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın ağrıları ve karında kramp
Akut ishal birkaç gün içinde geçebilir ve tedaviye ihtiyaç duyulmayabilir. Ancak 2 haftadan fazla süren kronik ishal, malabsorbsiyon (bağırsakta emilim bozukluğu) ve dehidrasyona (vücuttan su atımında artışa bağlı olarak hücrelerin susuz kalması) neden olabilir.
Malabsorbsiyon belirtileri şunlardır:
- Karında şişkinlik
- İştah değişiklikleri
- Karında gaz
- Gevşek, yağlı, kötü kokulu dışkı
- Kilo kaybı veya kilo almada zorluk
Dehidrasyon belirtileri şunlardır:
- Susuzluk
- Normalden daha az idrara çıkma ve idrar çıkıldığında idrar renginin koyu sarı renk alması
- Enerjide azalma
- Ağız kuruluğu
- Ağlarken gözyaşı akmaması
- Baş dönmesi, sersemlik
- Cilt turgoru azalması (Çocuğun cildi sıkıştırılıp serbest bırakıldığında cilt hemen normale dönmez)
- Gözlerin çukurlaşması
İshalin en önemli komplikasyonu dehidrasyon yani vücuttan sıvı kaybıdır. Orta ve şiddetli ishallerde vücuttan önemli derecede sıvı kaybı yaşanabilir. Bu durum tehlikeli olabilir. Üç günden uzun süren ishale yukarıdaki belirtiler eşlik ederse hemen en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gereklidir.(5)(6)
Çocuklarda İshale Ne İyi Gelir? İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?
Çocuklarda görülen ishal vakalarının çoğu virüs ya da bakteri kaynaklı enfeksiyon nedeniyle oluşur ve çocuğun dehidrasyonu olmadığı sürece evde bakım ile tedavi edilebilir. Çocuğun ishal olması haline aşağıdaki öneriler uygulanabilir:
- Çocuğunuz 6 aylıktan büyükse ve anne sütü ile besleniyorsa anne sütü vermeye devam etmeli ancak daha sık beslemelisiniz. Ancak kusma yaşanırsa her kusma sonrası onlara su ve ilk 12 saat içinde oral rehidrasyon solüsyonu verebilirsiniz.
- 6 aylıktan büyük çocuklara her 15 dakikada bir su ya da oral rehidrasyon solüsyonu verebilirsiniz.
- İshalli çocuklara sporcu içecekleri, limonata, hazır meyve suyu gibi şeker oranı yüksek, seyreltilmemiş içecekler vermekten kaçının. Bu içecekler ishali ağırlaştırabilir ve dehidrasyonu hızlandırabilir.
- İshal durumunda çocukların iştahı azalabilir ve katı yiyecekleri reddedebilir, ancak kusmadıkları sürece normal beslenme programlarına dönmeleri ishalin tedavisi için oldukça önemlidir.
- Doktor önerisi olmadan çocuklara ishal ya da kusmayı önleyici ilaçlar verilmemelidir.
- İshalli dönem boyunca onların istirahat etmelerini sağlayın ve ishal kesilmedikçe kreşe ya da okula göndermeyin.(1)
Ayrıca ishal döneminde çocukların yeterli ve dengeli beslenmelerine dikkat etmeli, ishal tedavisinin etkinliğini artıran bazı besinleri diyetine eklemelisiniz. Yumuşak ve sindirimi kolay besinler dışkının sertleşmesine yardımcı olabilir. Çocuklarda ishale iyi gelen besinler şunlardır:
- Muz
- Pirinç
- Patates
- Kraker
- Elma Püresi
- Elma suyu
- Yağı alınmış tavuk ve et suyu
- Haşlanmış yumurta
- Beyaz ekmek.(7)(8)
Çocukların İshal (Diare) Olmasını Önlemek için Neler Yapılabilir?
Çocuklarda ishalin en yaygın nedeni bakteri ya da virüs kaynaklı enfeksiyonlardır ve enfeksiyon kaynaklı ishaller bulaşıcıdır. Peki ishal nasıl geçer? Çocukların ishal olmasını önlemek için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:
- Bebek bezini değiştirdikten sonra ve çocuğunuzu beslemeden önce, yemek hazırlamadan önce ve tuvalet sonrası ellerinizi uygun bir şekilde yıkayıp kurutmalısınız.
- İshal olan çocuğun altını veya kusmuğunu temizlerken eldiven giymelisiniz ve atıkları çöp kutusuna koymadan önce plastik bir torbaya koymalısınız.
- Gıda güvenliği uygulamalarını takip ederek yemeklerinizi hazırlamalı ve pişirmelisiniz.
- Çocuğunuzun ishali geçene kadar onu kreş, kreş veya okuldan uzak tutmalısınız.
- Bebeğinize rotavirüs aşısı yaptırabilirsiniz.(1)
İshalin yanı sıra çocuklarda kabızlığa ne iyi gelir diye merak ediyorsanız içeriğimize göz atabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
